Trends en ontwikkelingen
Maatschappelijke agenda: een leven lang meedoen
In 2021 hebben we onze maatschappelijke agenda voorgelegd aan de raad. Gezondheid zien we als het vermogen van mensen om met fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en zoveel mogelijk eigen regie te voeren. We gaan uit van wat mensen wél kunnen. Positieve gezondheid loopt als een rode draad door de maatschappelijke agenda. De volgende stap is het maken van uitvoeringsprogramma’s, waarin de visie en ambities van de agenda worden uitgewerkt. Deze gaan we samen met inwoners, ondernemers, onderwijs, verenigingen en maatschappelijke organisaties maken. Ofwel: met iedereen die kan en wil bijdragen aan het bereiken van de opgaven van de maatschappelijke agenda.
Integrale toegang
In 2021 is de laagdrempelige, integrale toegang ‘Voor Ieder 1’ van start gegaan. Onze inwoners kunnen hier terecht met al hun (hulp)vragen over de Jeugdwet, Participatiewet, schuldhulpverlening en Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Bij deze integrale toegang wordt de hulpvraag van inwoners van alle leeftijden bekeken in de context van individu en gezin. Daarbij worden ook de verschillende leefgebieden van de aanvrager meegewogen, zodat we maximaal inzicht verkrijgen in de aanleiding en achtergrond van de hulpvraag. Een aantal belangrijke uitgangspunten daarbij zijn: preventie, de gemeente goed kennen en normaliseren. Het startpunt is niet de diagnose van de hulpverlener, maar het verhaal van de inwoner. Daarbij gaan we uit van het herstel van het dagelijks leven en het versterken van de eigen kracht, met de eigen sociale omgeving.
Integrale verordening sociaal domein
Om maatwerk en de menselijke maat nog beter mogelijk te maken, werken we in 2022 aan een integrale verordening sociaal domein. Dit doen we samen met de gemeenten van de Bollenstreek. De nieuwe verordening zal circa vijftien bestaande verordeningen bundelen, zoals de verordeningen voor jeugdhulp, Wmo, participatie en schulddienstverlening. Professionals van ‘Voor Ieder 1’ en de ISD gaan deze verordening gebruiken.
Prenataal huisbezoek
De Tweede Kamer heeft in juni het wetsvoorstel ‘Prenataal huisbezoek’ aangenomen. De wet gaat in op 1 januari 2022. In de meicirculaire is bekendgemaakt welke middelen het Rijk beschikbaar stelt voor de uitvoering van deze wet. Deze middelen zijn beperkt, zodat we zorgvuldig moeten bepalen hoe we deze het best kunnen inzetten. Het prenataal huisbezoek beleggen we (verplicht) bij de organisatie die de jeugdgezondheidszorg uitvoert: de GGD. Met het huisbezoek worden aanstaande ouders in kwetsbare situaties begeleid naar steviger ouderschap en naar een goede en kansrijke start voor hun kind.
Praktijkondersteuner Huisarts (POH)-jeugd geestelijke gezondheidszorg
Een POH-jeugd GGZ voorziet in een uitgebreide intake van jeugdigen met ggz-problematiek. Dit leidt tot een completer beeld van de hulpvraag en complexiteit van de problematiek, waardoor deze ondersteuner beter in staat is de juiste hulp in te zetten. Soms blijkt verwijzing daarna niet nodig. Als dat wel zo is, wordt beter verwezen naar de juiste specialistische hulp ( first time right ). Het resultaat is laagdrempelige hulp, betere verwijzingen en minder inzet van specialistische zorg.
Uit de pilot die in 2020 is gestart, blijkt dat hier wordt voorzien in een grote behoefte. Het is wenselijk om de inzet van de POH-jeugd met een jaar te verlengen, met meer uren inzet. Zo bereiken we dat de POH-jeugd alle jeugdigen kan zien die bij de huisarts komen. Het aantal uren in de pilotvorm is daarvoor niet voldoende. Met de inzichten uit de pilot wordt de inzet van de POH-jeugd verder ontwikkeld, met aangescherpte kaders en een duidelijker opdracht op het gebied van netwerksamenwerking en normaliseren. Op deze manier verwachten we meer inzicht te krijgen in de vraag of de inzet van de POH-jeugd kan worden bekostigd met de besparing op jeugdhulp die dit oplevert. De jaarlijkse kosten worden begroot op € 60.000 voor 20 uur PHO. Het voorstelv in Lisse is om dit voor een jaar in te zetten, dus niet structureel. De dekking van deze kosten halen we uit de verwachte extra middelen voor jeugdhulp in 2022, die hopelijk ook structureel worden.
Jeugdhulp
Budget verhoogd
De financiële druk op de jeugdhulp blijft onverminderd hoog. In 2021 is het budget voor jeugdhulp daarom structureel verhoogd. Tegelijkertijd werken we nauw samen met gemeenten van de regio, TWO en de verschillende ‘gemeentelijke toegangen’ om de kostenbesparingsmaatregelen te realiseren die in de zomer van 2020 zijn vastgesteld. Het financiële effect van deze interventies is naar verwachting in 2023 merkbaar in de uitgaven.
Extra middelen
Vanwege de nieuwe contractering regionale jeugdhulp 2022-2025 is in sommige segmenten in 2022 een eenmalige extra investering nodig. Ook daarmee willen we toekomstige besparingen bereiken, die hopelijk al in 2023 merkbaar zijn. Daarbij merken we op dat de rijksoverheid heeft aangegeven voor 2022 €1,314 miljard extra beschikbaar te stellen aan gemeenten ter compensatie van de tekorten in de jeugdhulp. Voor Lisse zal dit circa € 1.300.000 zijn. Gezien de uitspraak van de arbitragecommissie rekenen we erop dat er structureel extra middelen komen voor jeugdhulp.
Voorstel GR jeugd
Vanaf 1 januari 2022 wordt de TWO opgeheven en is voorgesteld om de nieuwe governance jeugdhulp vorm te geven door oprichting van een nieuwe gemeenschappelijke regeling (GR) voor jeugd. Besluitvorming over de voorgestelde governance vindt plaats in 2021. Voor een kwaliteitsimpuls is er zowel incidenteel als structureel extra budget opgenomen in de begroting.
Woonplaatsbeginsel Jeugdwet
Daarnaast wordt vanaf 1 januari 2022 de Wet wijziging woonplaatsbeginsel Jeugdwet van kracht. Het nieuwe woonplaatsbeginsel gaat uit van de woonplaats waar de jeugdige staat ingeschreven op het moment van de zorgvraag. Doel van de wetswijziging is de administratieve lasten te verminderen, sneller zorg en ondersteuning aan jeugdigen te leveren en preventie te versterken. De wijziging van het woonplaatsbeginsel kan financiële gevolgen hebben voor de gemeente Lisse. De daadwerkelijke kosten of besparingen zullen gedurende 2022 inzichtelijk worden. Dit is afhankelijk van het aantal jeugdigen dat we financieel overdragen aan andere gemeenten en het aantal jeugdigen dat andere gemeenten aan ons overdragen.
Van maatwerk naar algemeen
Bij de ondersteuning van kwetsbare inwoners ligt de focus momenteel in veel gevallen op de inzet van individuele maatwerkvoorzieningen. Wij zetten in op een verschuiving van deze maatwerkvoorzieningen naar algemene voorzieningen voor thuisadministratie, het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk, belevingsgerichte dagbesteding en mantelzorgondersteuning voor kwetsbare inwoners met een lage indicatie.
Algemene voorzieningen kunnen preventief werken en zijn een belangrijk onderdeel van de sociale basisinfrastructuur, dicht bij de inwoners. Zij bieden een solide basis voor ontmoeting, ondersteuning, informatie en advies. Vergeleken met maatwerkvoorzieningen zijn algemene voorzieningen niet alleen laagdrempeliger en toegankelijker, maar ook goedkoper.
In het tweede kwartaal van 2022 starten we met een tweejarige pilot voor een algemene voorziening was- en strijkservice. Dit is een laagdrempelige voorziening waarin mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kunnen participeren en waarmee de ondersteuning via de huishoudelijke hulp toegankelijk, beschikbaar en betaalbaar blijft.
Mantelzorg
De druk op mantelzorg neemt toe in de toekomst. De in 2021 vastgestelde notitie ‘Mantelzorgondersteuning en –waardering 2022’ biedt een visie en handvatten om de ondersteuning en waardering van mantelzorgers duurzaam te maken. Er is aandacht voor invulling van het eigen leven en medezeggenschap door mantelzorgers. We geven dit onder andere vorm via de Adempauzeregeling: kortdurende incidentele hulp voor mantelzorgers die dit nodig hebben.
Nieuwe Wet inburgering
De nieuwe Wet inburgering treedt definitief in werking op 1 januari 2022. De gemeente krijgt er dan inburgeringstaken bij, waaronder inburgeringscursussen. Andere onderdelen van de nieuwe wet zijn maatschappelijke begeleiding en de Participatieverklaring. Voor het proces rond de integratie en participatie van statushouders maken wij in 2021 nieuwe afspraken, zodat wij in 2022 een sterke en slimme keten kunnen inrichten met de bestaande en nieuwe wettelijke taken en onze nieuwe afspraken.
Maatschappelijke zorg
De andere decentralisatie is die van de maatschappelijke zorg. Maatschappelijke zorg is er voor de meest kwetsbare inwoners. Er ligt een forse uitdaging om voor hen te zorgen voor goede oplossingen voor primaire levensbehoeften. Opvang, (beschermd) wonen, zorg, preventie, welzijn en participatie zijn hierbij onlosmakelijk met elkaar verbonden.
We gaan verder met het uitvoeren van het programma 'Omzien naar elkaar' en het convenant ‘Maatschappelijke opvang’. Tegelijkertijd treffen we voorbereidingen voor deze decentralisatie per 2023. Dit doen we samen met gemeenten van de Duin- en Bollenstreek. We stemmen af met centrumgemeente Leiden en de andere Holland Rijnland-gemeenten. We voeren ook de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg uit.
Aankomend jaar ligt de focus onder andere op de voorbereidingen van de regionale en lokale toegang tot maatschappelijke zorg en het organiseren van andere vormen van beschermd wonen, zoals ‘beschermd wonen thuis’ en ‘beschermd wonen light’ voor jongeren.